برای موفقیت در بازارهای مالی علاوه بر داشتن مهارت در مدیریت سرمایه، نحوه معامله کردن و تعیین استراتژی معاملاتی باید با مهارت‌هایی همچون روانشناسی معامله گری نیز آشنا باشید. اما سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که روانشناسی معامله گری چیست و دانستن آن چه کمکی به ما می‌کند؟ این مهارت به شما کمک می‌کند تا احساسات و هیجانات فردی را در معامله کنترل کرده و به جای پیروی از آن‌ها، از قوانینی که شما را موفق می‌کند پیروی کنید.
تا به حال به این سوال فکر کرده‌اید که چه چیزی باعث می‌شود با اینکه مدیریت سرمایه را بلدید ولی سود مستمر به دست نمی‌آورید؟ یا چرا یک معامله را قبل از رسیدن به هدف مورد نظر می‌بندید؟ همه این موارد به چیزی به روانشناسی معامله گری مربوط می‌شود که آگاهی از آن می‌تواند موفقیت شما را تضمین کند. به همین خاطر تصمیم داریم در ادامه این نوشته به موضوع روانشناسی معامله گری بپردازیم تا بتوانید به بهترین شکل ممکن سرمایه خود را مدیریت کرده و تصمیم‌های مناسبی اخذ نمایید.
روانشناسی معامله گری چیست؟
یکی از عوامل مهم در موفقیت معامله‌گران، طرز فکر آن‌ها در حین انجام معاملات است. کارشناسان معتقدند که قیمت‌ها در بازارهای مالی تحت تاثیر روانشناسی معامله‌کنندگان بوده و احساسات آن‌ها می‌تواند قیمت‌ها را بالا و یا پایین بیاورد. به‌عنوان مثال فرض کنید یک معامله‌گر برای معاملات خود حد سود و حد ضرر مشخص می‌کند ولی قبل از اینکه به این اهداف برسد تحت تاثیر یک سری اخبار قرار گرفته و معامله را خیلی زود به اتمام می‌رساند. یعنی همه قوانینی که برای خود تعیین کرده بوده را نادیده گرفته و آن‌ها را زیر پا می‌گذارد.
روانشناسی معامله گری طیف وسیعی از احساسات انسانی را شامل می‌شود که بعضی از آن‌ها مفید بوده و برخی دیگر مانند حرص، طمع، ترس، اضطراب و عصبانیت برای معامله ضرر دارد و به همین خاطر باید مهار شوند. در واقع می‌توان گفت تاثیر احساسات منفی بیشتر از احساسات مثبت است و از جمله آن‌ها می‌توان به بستن زودتر معاملات سودده و یا باز گذاشتن معاملات زیاده اشاره کرد. یعنی با اینکه می‌داند این معامله در حال زیان کردن است ولی آن را نمی‌بندد.داشتن مهارت در زمینه روانشناسی معامله گری بخشی از دانش تحلیل سنتیمنتال است.
پس می‌توان نتیجه گرفت یکی از ویژگی‌های افراد موفق در بازارهای مالی، کنترل احساسات است. در این بازارها، معامله گری موفق می‌شود که بتواند فارغ از تمام احساسات، بر قوانین خود پایبند بوده و آن را تا آخر ادامه دهد.
روانشناسی معامله گری چه اهمیتی دارد؟
کسانی که با روانشناسی معامله گری آشنایی دارند، زمان‌های مطلوب برای ورود به بازار و خروج از آن را شناسایی کرده و در نتیجه می‌توانند سود خوبی به دست آورند. معمولا هنگامی که مردم از یک سهم نا امید می‌شوند، آن را با قیمت بسیار کم می‌فروشند. بسیاری از معامله گران حرفه‌ای در این هنگام وارد بازار شده و سهم را در کف قیمتی خریداری می‌کنند. همچنین هنگامی که مردم برای خرید یک سهم طمع می‌کنند یک فرصت مناسب برای خروج از بازار است.
بنابراین فردی که روانشناسی معامله گری را می‌آموزد، علاوه بر توانایی کنترل احساسات خود می‌تواند احساسات بازار را نیز شناسایی کرده و در نتیجه تصمیمات بهتری اخذ نماید.
دقت داشته باشید روانشناسی معامله گری در عمل کار بسیار سختی است و نیاز به تمرین و کسب تجربه دارد.
آشنایی با اصول و مبانی روانشناسی معامله گری
در بازارهای مالی مثل بازار فارکس، بورس و یا ارز دیجیتال شما کنترلی بر روی بازار ندارید؛ به همین خاطر باید روی خودتان کنترل داشته باشید. در واقع راز افراد موفق در بازار سرمایه نیز همین مورد بوده و آن‌ها به جای تلاش برای تغییر بازار، سعی می‌کنند خودشان را کنترل کنند. این مثل آن می‌ماند که شما به جای کنترل موج بر روی آن سوار شده و از انرژی آن به نفع خود استفاده کنید.
بازار همواره مسیر خود را ادامه می‌دهد و تنها کاری که می‌توانید انجام دهید این است که تصمیم بگیرید آیا وارد این معامله بشوم یا خیر. بعد از آن، تغییر قیمت‌ها دست بازار بوده و آن را به هر طور که بخواهد تغییر می‌دهد. اما سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که چگونه می‌توان بر احساسات و رفتار خود در بازارهای مالی کنترل داشت؟
1. ضرر؛ جزء جدانشدنی معامله
چه دوست داشته باشید و چه بدتان بیاید، ضرر یکی از دوستان همه معامله گران در فارکس است. فردی که قصد معامله یک کالا را دارد باید با ضرر دوست شده و آن را قبول کند. با اینکه ضرر کردن باعث رنجش شما می‌شود، اما با اینکار تجربه‌های فراوانی به دست می‌آورید که در آینده تاثیر زیادی بر موفقیت شما می‌گذارد. در واقع هیچ تجربه‌ای بهتر از تجربه از دست دادن پول نیست و به شما کمک می‌کند تا سریع‌تر رشد کنید.
البته توجه داشته باشید باید معاملات خود را طوری در نظر بگیرید که از دست دادن پول آسیب خاصی به شما وارد نکند. یعنی اگر به یکباره بر روی تمام دارایی خود ریسک کنید، می‌تواند آسیب زیادی به شما وارد کند. اگر در یک معامله متحمل ضرر شدید، علل آن را به طور دقیق بررسی و از آن کسب تجربه کنید؛ تنها در این صورت از تکرار همان اشتباه جلوگیری خواهید کرد.این یکی از مهارت های مدیریت ریسک در بازار فارکس به شمار می رود.
اگر معامله گری هنگام ورود به بازار فقط امید به سود داشته باشد، در هنگام مواجه شدن با ضرر کنترل خود را از دست داده و بدون به توجه به هیچ چیز دیگری معامله خود را به پایان می‌رساند.
توصیه ما به شما این است که برای تمامی معاملات خود حد ضرر و حد سود در نظر گرفته و بر طبق آن عمل نمایید. در این صورت احساساتی مثل طمع، ترس و… تاثیری بر روی شما نخواهد داشت. همچنین معامله‌های زیان‌ده را به محض شناسایی متوقف کنید تا نتواند خسارات زیادی به شما بزند.
2. برای خود هدف تعیین کنید
دومین موضوع در روانشناسی معامله گری تعیین هدف است. پیش از وارد شدن به بازار مالی باید اهداف خود را مشخص کنید؛ با چه هدفی وارد بازار شده‌اید؟ قصد دارید به چه چیزی برسید؟ عده‌ای بازار مالی را به‌عنوان شغل دوم انتخاب کرده‌اند و برای عده‌ای دیگر حکم شغل اول را دارد. برخی هم فقط برای حفظ سرمایه به بازار سرمایه روی آورده‌اند. اما سوال مهمی که وجود دارد این است که هدف ما چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
- هدف باید دست یافتنی باشد: آیا با 20 میلیون سرمایه می‌توان در ماه 10 میلیون سود به دست آورد؟ در جواب باید بگوییم که دست یافتن به این سود دور از انتظار است. شاید بتوان یکی دوبار بر حسب اتفاق به این سود دست یافت اما تداوم آن در طولانی مدت امکان‌پذیر نیست. به همین منظور هدفی که برای خود تعیین می‌کنید باید دست‌یافتنی باشد. مثلا اگر فردی با همین سرمایه به دنبال سود 2-3 میلیونی در ماه باشد، می‌توان گفت یک هدف دست‌یافتنی است.
- هدف را واقع‌بینانه انتخاب کنید: گاهی مواقع تحت تاثیر شبکه‌های اجتماعی و یا یک فیلم خاص، اهدافی را برای خود تعیین می‌کنیم که در دنیای واقعی امکان‌پذیر نیست. اگر سرمایه شما الان 20 میلیون است نباید انتظار داشته باشید تا آخر سال آن را تبدیل به 2-3 میلیارد کنید.
- امکان اندازه‌گیری هدف وجود داشته باشد: اینکه بگویید من می‌خواهم از بازار سرمایه سود به دست آورم، قابل اندازه‌گیری نیست. به جای آن می‌توانید بگویید من می‌خواهم با سرمایه‌ای که الان دارم هر ماه 10 درصد سود به دست آورم.
پس می‌توان نتیجه گرفت داشتن هدف آن هم هدفی با ویژگی‌های بالا، برای افرادی که قصد موفق شدن در بازارهای مالی را دارند بسیار مهم است. چرا که بدون آن نمی‌توان مسیر حرکت را مشخص کرد. مثل این می‌ماند که شما می‌خواهید به یک شهر سفر کنید در حالی که هیچ اطلاعات و نقشه‌ای از آن ندارید.
3. در معاملات خود انعطاف‌پذیر باشید
نکته مهم بعدی در روانشناسی معامله گری انعطاف‌پذیر بودن است. ممکن است بعد از بررسی ده‌ها سهم مختلف به این نتیجه برسید که فلان شرکت سهام بهتری دارد و می‌تواند سود زیادی برای شما داشته باشد. اما بعد از ورود به معامله، سهام آن شرکت شروع به افت می‌کند. برای بسیاری از افراد پذیرفتن این مساله سخت است و نمی‌توانند تصمیم به خروج بگیرند. در چنین مواقعی داشتن انعطاف‌پذیری می‌تواند جلوی ضررهای مالی شما را بگیرد.
در این لحظات باید بررسی کنید که چرا این اتفاق برای شما افتاد؟ در کجای محاسبات خود اشتباه کرده‌اید؟ با پاسخ دادن به این سوالات می‌توانید از وقوع چنین مسائلی در آینده جلوگیری نمایید.
4. ترس و طمع را کنترل کنید
ترس و طمع دو احساس بسیار قدرتمند هستند که اگر آن‌ها را کنترل نکنید، آسیب‌ها و ضرر زیادی به شما خواهند زد. هنگامی که شما از یک معامله سودی به دست می‌آورید، دوست دارید بلافاصله همان سود را تکرار و تکرار کنید. این طمع سودآوری، مدام بیشتر می‌شود و نمی‌توانید بر روی معاملات خود تمرکز کنید. طمع دقیقا چیزی است که در شرط‌بندی‌ها برای گول زدن افراد استفاده می‌کنند.
در نقطه مقابل طمع، ترس وجود دارد که باعث می‌شود فرد به خاطر نگرانی از ضرر مالی، قبل از رسیدن به هدف از بازار خارج شود. همچنین ممکن است یک نفر به خاطر ترس از دست دادن فرصت، وارد معامله‌ای شود که خودش هم می‌داند باعث ضرر او خواهد شد.
بنابراین همواره برای معاملات خود قوانینی در نظر گرفته و از آن پیروی کنید. نظم و داشتن انضباط حرف اول را در بازارهای مالی می‌زند. البته ممکن است گاهی مواقع به خاطر دلایلی از قوانین تخطی کنیم، اما در همه موارد نباید این اتفاق بیفتد.
چند نکته مهم در رابطه با روانشناسی معامله گری
بازارهای مالی همواره با سود و زیان همراه است و نباید همیشه انتظار سود داشته باشید. در صورتی که در یک معامله شکست خورید، هرگز برای انتقام گرفتن وارد آن نشوید. چرا که کمتر پیش می‌آید معامله دوم سودآور باشد. برای پیشرفت در این بازارها باید همواره فعال باشید و یادگیری و کسب تجربه را در اولویت خود قرار دهید.
آنچه که در مبحث روانشناسی معامله گری چیست به آن پرداختیم تنها گوشه‌ای از آن بود و سعی کردیم به نکات مهم آن اشاره‌ای داشته باشیم.