بوقلمون خیلی وقت است که خورده شده٬ سر و صدای مهمانی ها کم تر شده و سال تحویل شده است. سرخوشی فصلی ممکن است با خود در ماه ژانویه رکود بیاورد. اما آیا باید انتظار یک روند مثبت قیمتی (Bull run) در سهام را داشته باشیم تا روحیه بخش باشد؟ در این مقاله به چیستیِ اثر ژانویه٬ رابطه آن با بازار در گذشته و چگونگی تحلیل سهام در این ایام می پردازیم.
اثر ژانویه چیست؟
«اثر ژانویه» یک پدیده فصلی است که شامل یک روند صعودی پیشبینی شده در قیمت سهام در ماه ژانویه است. اما آیا حقیقت دارد؟ خب در واقع یک روند تاریخی در گذشته وجود داشته است٬ برای مثال NASDAQ 100 شاهد یک افزایش قیمت در ماه ژانویه در ۳۱ بار از کل ۴۸ بار ماه ژانویه ای که از سال ۱۹۷۲ تکرار شد٬ بود.
درحالیکه روند های اخیر شدت کمتری در بین بازار های اصلی داشته٬ سه ژانویه اخیر روند های صعودی برای شاخص هایی مثل S&P 500 و. DAX 30 و بازار بورس «شانگهای» (SSE) داشتند.(جدول ریز را ببینید). برخی به این موضوع اشاره کرده اند که در طول این زمان یک الگو از عملکرد بهتر سهام کوچکتر نسبت به سهام بزرگتر و خارج کردن سهام بزرگتر توسط سهام کوچکتر از رده٬ مشاهده شده است.
چه چیز باعث اثر ژانویه می شود؟
زمانی که «اثر ژانویه» به طور اجمالی بررسی شود٬ معمولا گفته می شود به خاطر فروش عمده ای که در ماه دسامبر اتفاق افتاد که خود به دلیل tax-loss harvesting* برای جبران مالیات بر درآمد حاصل از سود سود سرمایه بود٬ این اثر بوجود آمده است.
(*به حالتی گفته می شود که در آن سرمایه گذار یکی از ابزار های سرمایه گذاری اش را که کم درآمد است٬ می فروشد و ضرر می کند. سپس از این ضرر به عنوان پوششی برای مالیات بر درآمد حاصل از سود استفاده می کند) قیمت افت کرده این دارایی ها که نتیجه ی فروش عمده اند در انظار به عنوان فرصت های جذاب سرمایه گذاری در ابتدای سال دیده می شوند.
بخشی از دلایل قابل قبول جهت توجیه روند های ماه ژانویه در بازار سهام می تواند قرار دادن سود قرضه (پرداخت اضافی) فصلی در سهام توسط سرمایه گذاران باشد. درحالیکه عامل مؤثر دیگر احتمالا عوامل روانشناسی سرمایه گذاران است٬ بسیاری از سرمایه گذاران در شروع سال به دنبال جمع آوری یک portfolio (سبد) جدید اند.
مثالی از اثر ژانویه بر روی سهام
در جدول زیر می توان حد تاثیرات «اثر ژانویه» بر گروهی از شاخص های گلچین شده ی سهام در سال های اخیر مشاهده کرد. برای هر سال٬ قیمت شاخص از زمان باز شدن اولین روز معاملاتی (روز کاری) تا بسته شدن آخرین روز معاملاتی در ماه ژانویه اندازه گیری شده است و درصد افزایش یا کاهش در طول این بازه زمانی نشان داده شده است (گرد شده به سمت نزدیک ترین نقطه درصدی)
همانطور که می توان از جدول استنباط کرد٬ شاخص S&P 500 و DAX 30 و همینطور شاخص کل بورس SSE (شانگهای) در ده سال از ۲۰ سال اخیر٬ در ماه ژانویه افزایش قیمت داشته اند شاخص FTSE 100 هفت سال٬ Nikkei 225 شش سال. با توجه به این که تمامی این دارایی ها در ماه ژانویه ۲۰۱۹ افزایش قیمت داشته اند
| S&P 500 | FTSE 100 | DAX | NIKKEI | SHANGHAI | |
| 2000 | -5 | -9 | -2 | +3 | +12 |
| 2001 | +3 | +1 | +6 | -0 | -0 |
| 2002 | -2 | -1 | -1 | -6 | -9 |
| 2003 | -3 | -9 | -5 | -4 | +10 |
| 2004 | +2 | -2 | +2 | -0 | +6 |
| 2005 | -3 | +1 | -0 | -1 | -6 |
| 2006 | +3 | +2.5 | +5 | +2 | +8 |
| 2007 | +1 | -0 | +3 | +0 | +2 |
| 2008 | -6 | -9 | -15 | -10 | -16 |
| 2009 | -9 | -6 | -11 | -11 | +8 |
| 2010 | -4 | -4 | -6 | -4 | -9 |
| 2011 | +2 | -0 | +1 | -1 | -0 |
| 2012 | +4 | +2 | +9 | +3 | +4 |
| 2013 | +5 | +6 | +1 | +5 | +4 |
| 2014 | -3 | -3 | -3 | -8 | -4 |
| 2015 | -3 | +3 | +8 | -0 | +1 |
| 2016 | -5 | -2 | -7 | -7 | -27 |
| 2017 | +1 | -0 | +1 | -1 | +2 |
| 2018 | +5 | -2 | +2 | +0 | +5 |
| 2019 | +9 | +4 | +7 | +6 | +3 |
چگونه اثر ژانویه را تحلیل کنیم؟
تحلیل کردن اثر ژانویه با شناسایی سهامی که پتانسیل افت قیمت اندک (dip) در حوالی تعطیلات دارند آغاز می شود. در پایان تقویم سال٬ dip ها معمولا به علت فروش tax-loss— زمانی که سرمایه گذاران خرد سهام ضرر ده را در ماه دسامبر جهت جبران بدهی سرمایه شان می فروشند— بوجود می آیند. اما همچنین محرک های معمول فاندامنتال می توانند در تمام طول سال بر قیمت سهام تاثیر بگذارند. چنین سهام راکدی احتمالا توسط سرمایه گذاران زیرک خریداری می شوند. گرچه انتخاب چنین سهامی با خود درجه ی بالایی از ریسک را به همراه دارد، بنابراین سرمایه گذاران باید با اصول مدیریت ریسک آشنا باشند.
سوالات متداول
آیا فقط در ماه ژانویه است که بازده متفاوتی در بازار سهام مشاهده می شود؟
تنها ماه ژانویه نیست که بازده متفاوت دارد. طبق داده های مربوط به S&P 500 از سال ۱۹۲۸٬ژانویه به طور متوسط ۱٪ بازده داشته است. اما این رقم نسبت به همتا هایش در ماه های مارچ (۱.۲٪) آپریل (۱.۵٪) و نوامبر (۱.۵٪) نمایانگر عملکرد ضعیف تری است. ماه سپتامبر به طور تاریخی ماه نزولی ای بوده (-0.5%). بنابراین هوشمندانه است که این الگو های فصلی را در نظر داشته باشیم.
چطور می توانم در ماه ژانویه ریسک معاملات سهام را مدیریت کنم؟
مدیریت ریسک موئثر برای معامله گری ضروری است٬ و این ضرورت زمانی که نوسان بازار سهام زیاد می شود٬ افزایش می یابد. مطمئن شوید که با قرار دادن سطوح استاپ-لاس (حد ضرر) های منطقی٬داشتن یک portfolio (سبد) متنوع و همینطور با کنترل عواطف و احساساتتان و حفظ یک نسبت سود/ریسک (Risk/Reward ratio) مثبت٬ از حسابتان محافظت می کنید.
به چه دانشی برای معاملات سهام نیازمندم تا برای ماه ژانویه آماده بشوم؟
معامله کردن بر اساس فاکتور های فاندامنتال می تواند شمارا برای افزایش های ناگهانی قیمت (Spike) که ممکن است در ماه ژانویه اتفاق بی افتند٬ تجهیز کند. این فاکتور ها می توانند شامل تحقیق در باره ی وضعیت مالی شرکت اعم از درآمد٬ پتانسیل رشد در آینده و حاشیه سود شوند. همینطور فاکتور های دیگر نظیر سهم از بازار٬ انتصاب کارمندان کلیدی و بیشتر نیز می توانند مهم باشند. داشتن یک اطلاعات کلی از این عوامل می تواند به شما در درک نوسانات قیمت سهام شرکت کمک کند و شمارا در موقعیت بهتری برای پیشبینی روند های طولانی قیمت (swing) در آینده قرار دهد.