تنوع‌بخشی به پورتفولیو سهام می‌تواند به سرمایه‌گذاران در دوره‌های پر نوسان بازار کمک کند. شناخت مفاهیم پایه‌ی پشت یک پورتفولیوی متنوع و نحوه‌ی اجرای آن‌ها به توزیع و مدیریت ریسک کمک شایانی می‌کند.
پورتفولیوی متنوع چیست؟
تنوع‌بخشی به طور کلی به گسترش بازه‌ی محصولات گفته می‌شود. در اقتصاد، تنوع‌بخشی پورتفولیو برای کاهش ریسکی که از سقوط یک نوع دارایی خاص حاصل می‌شود. در بحث سهام، تنوع‌بخشی سهام با سرمایه‌گذاری‌های مختلف در بخش‌های سهام، تخصیص، مکان، نوع سهام و… به دست می‌آید.
چرا تنوع‌بخشی به پورتفولیو سهام امر مهمی است؟
تنوع‌بخشی برای کاهش ریسک امری ضروری محسوب می‌شود. تنوع سهام با تصاحب برخی از سهام که همبستگی منفی با سایر سهام حاضر در سبد دارند، بهبود می‌یابد. این به معنای پورتفولیویی است که می‌تواند از پس ریسک‌ها برآمده و در بی‌ثباتی بازار دوام بیاورد. اگرچه ممکن است یک سبد کاملاً متنوع به نظر برسد، اما هرگز به طور کامل حتی از نظر ریسک غیرسیستمی متنوع نیست.
ریسک سیستمی و غیرسیستمی
برای درک کامل چرایی اهمیت تنوع، سرمایه‌گذاران باید بین ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک تمایز قائل شوند.
ریسک سیستماتیک
ریسک سیستماتیک ریسکی است که کل یک بازار را در بر می‌گیرد. این نوع از ریسک معمولاً به عنوان ریسک غیر قابل تنوع‌بخشی شناخته شده و به هیچ وجه نمی‌توان آن را کنار زد. ریسک سیستماتیک ماهیتی بی‌ثبات دارد و خروج از آن را برای شرکت‌ها دشوار می‌کند. نمونه‌هایی از ریسک سیستماتیک شامل رویدادهای سیاسی، جنگ و غیره است؛ بنابراین، یک شرکت تنها نمی‌تواند این نوع ریسک را کنترل کند.
ریسک غیر سیستماتیک
ریسک غیر سیستماتیک ریسک مرتبط با یک شرکت/سهام خاص است. این نوع ریسک توسط شرکت قابل کنترل بوده و از طریق تکنیک‌های تنوع‌بخشی قابل کاهش است. نمونه‌هایی از ریسک غیرسیستماتیک شامل رقبا، ریسک تجاری (عوامل قانونی داخلی یا خارجی) و ریسک مالی (ساختار سرمایه) است.
ریسک غیرسیستماتیک همان چیزی است که سرمایه‌گذاران سهام می‌خواهند هنگام تنوع‌بخشیدن به پورتفولیوی سهام خود آن را کاهش دهند. اگر تنوع سهام محقق شود، مهم است که به یاد داشته باشید که پورتفولیوی همچنان در معرض ریسک سیستماتیک یا در سطح بازار قرار دارد.
پنج راه تنوع‌بخشی به سهام
۱. از طریق بخش
بخش‌های مختلف سهام به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که ریسک را در صنایع مختلف پخش کنند. در صورت کاهش ارزش این بخش، قرار گرفتن در معرض یک بخش واحد می‌تواند برای سرمایه‌گذاران مضر باشد. حتماً هر بخش را مطالعه کنید تا ببینید چگونه با هدف کلی پورتفولیوی شما مطابقت دارند زیرا برخی از صنایع می‌توانند با هم مرتبط باشند.
سرمایه‌گذاران و تریدرهای ریسک‌گریز ممکن است به دنبال اضافه کردن سهام امن‌تری باشند تا در شرایط آشفته بازار از سقوط ارزش سبد خود محافظت کنند، در حالی که سرمایه‌گذاران ریسک‌جو ممکن است درصد بیشتری از سهام در حال رشد را وارد سبد خود کنند. با این حال، به خاطر داشته باشید که حتی سهام «امن‌تر» ممکن است در یک رکود گسترده‌تر بازار سقوط کند.
-
از طریق اندازه‌ی شرکت
اضافه کردن شرکت‌هایی با اندازه‌های مختلف (با سرمایه‌های کوچک، متوسط و بزرگ) یکی دیگر از راه‌های محبوب برای تنوع‌بخشیدن به سبد سهام است. به طور کلی، سهام با سرمایه بزرگ در مقایسه با سهام کوچک/متوسط سرمایه‌گذاری امن‌تری به شمار می‌رود، اما شرکت‌های کوچک‌تر می‌توانند فرصت‌های رشد جذابی را ارائه دهند.
-
از طریق جغرافیا
تنوع جغرافیایی می‌تواند مربوط به سهامی باشد که در یک کشور یا مکان خاص (مالی، سیاسی و غیره) قرار دارند. این می‌تواند به معنای سرمایه‌گذاری در همان بازار سهام در شرکتی باشد که در مکان‌ها/کشورهای دیگر معاملات دارد یا دسترسی داشتن به سهام سایر بازارهای سراسر جهان. سرمایه‌گذاری جغرافیایی اخیراً با ظهور صندوق‌های قابل معامله (ETF) در دسترس تر شده است.
-
سهام صندوق‌های قابل معامله
در سال‌های اخیر، سهام صندوق‌های قابل معامله در بین سرمایه‌گذاران محبوبیت فزاینده‌ای پیدا کرده‌اند. سهام صندوق‌های قابل معامله سبدی از سهام است که برای سرمایه‌گذاری از طریق یک بستر سرمایه‌گذاری در دسترس قرار می‌گیرد. این امر تنوع‌بخشیدن به سبد سرمایه‌گذاران را بدون نیاز به خرید چند سهام، آسان‌تر و اغلب ارزان‌تر می‌کند. برای مثال، صندوق iShares Core S&P 500 (IVV) صندوقی است که سهام S&P 500 را دنبال می‌کند؛ بنابراین، یک سرمایه‌گذار می‌تواند از طریق خرید یک سهم IVV، در میانه‌ی شاخص S&P 500 قرار گیرد.
-
از طریق طبقات دارایی
گنجاندن سایر طبقات دارایی در سبد سرمایه‌گذاری راه دیگری برای ایجاد تنوع است. به طور معمول، سرمایه‌گذاران به گزینه‌های سرمایه‌گذاری مطمئن‌تری مانند اوراق قرضه نگاه می‌کنند، اما این مورد تنها به اوراق قرضه محدود نمی‌شود، زیرا سرمایه‌گذاران در ابزارهایی مانند کالاها و فارکس نیز سرمایه‌گذاری می‌کنند. برای مثال، طلا اغلب به‌عنوان دارایی بهشتی در نظر گرفته می‌شود، در حالی که ارزهایی مانند ین ژاپن و فرانک سوئیس به‌طور سنتی امن‌تر از ارزهای جایگزین در نظر گرفته می‌شوند.
نمونه‌های تنوع‌بخشی به سهام
در زیر نمونه‌ای از تنوع‌بخشی در طول دوران کرونا آورده شده است. این نمونه وضعیتی عملی را نشان می‌دهد که به موجب آن همه‌گیری ویروس کرونا بر بازارهای جهانی تأثیر گذاشته است و سرمایه‌گذاران سهام ممکن است زیان‌های قابل‌توجهی ببینند.
دلتا ایر لاین در مقابل گیلاد ساینسز:
نمودار TradingView
نمودار بالا همپوشانی دو سهام Delta Air Lines و Gilead Sciences را به ترتیب قبل و بعد از همه‌گیری ویروس کرونا نشان می‌دهد. همه‌گیری ویروس کرونا در سراسر جهان گسترش یافت که باعث شد سهام خطوط هوایی در مقیاس جهانی سقوط کند. در حالی که دلتا تنها شرکت هواپیمایی نبود که سقوط کرد، اما به وضوح وضعیت نامطلوب قیمت را نشان می‌داد.
از سوی دیگر، Gilead Sciences یک شرکت داروسازی است که در زمینه درمان کرونا تحقیق می‌کند. قبل از اینکه سازمان بهداشت جهانی (WHO) ویروس کرونا را به عنوان یک بیماری همه‌گیر جهانی اعلام کند، دو سهم فوق‌الذکر عمدتاً همبستگی مثبتی داشتند. پس از اعلام شدن کرونا به عنوان ویروسی همه‌گیر، از نمودار مشخص است که دو سهم در جهت‌های تا حد زیادی مخالف (همبستگی منفی) حرکت کردند. به عنوان یک مثال ساده، اگر این دو سهم تنها سهام موجود در پورتفولیو بودند، ممکن بود جلوی ضرر قابل‌توجهی را بگیرند.
توجه به این نکته مهم است که در حالی که این همبستگی منفی در نمونه بالا صادق است، دو بخش ممکن است به طور کلی همبستگی مثبت داشته باشند.
این مثال نشان می‌دهد که چگونه سهام دو بخش مختلف می‌تواند بازدهی تعدیل‌شده بر اساس ریسک را در موقعیت‌های بی‌ثبات ایجاد کنند.
اشتباهات رایج در تنوع‌بخشی به پورتفولیو سهام
۱) تنوع بخشی بیش از حد
سهامداران معمولاً سهام بسیار زیادی را در پورتفولیوی خود قرار می‌دهند. بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که گنجاندن بیش از حد سهام در واقع ریسک را پس از تعداد معینی از سهام (+/- 30 سهام) کاهش نمی‌دهد. این منحنی مجانبی ریسک در مقابل تعداد سهام هیچ امتیازی به صندوق‌های سرمایه‌گذاری اضافه نمی‌کند زیرا این ابزارها اغلب دارای بیش از 30 سهم هستند (تصویر زیر را ببینید). سپس سرمایه‌گذاران تصمیم می‌گیرند چندین صندوق سرمایه‌گذاری مشترک را نگه دارند، بنابراین این مشکل چند برابر می‌شود.
منبع: Study by Professors E.J Elton and M.J Gruber (NYU Stern)
2) سرمایه‌گذاری در سهام با همبستگی منفی
اگرچه در مثال بالا از این مورد استفاده شده است، سرمایه‌گذاران اغلب عمداً سعی می‌کنند سهامی را در سبد بگنجانند که با هم صعود و یا سقوط نمی‌کنند. مثال نه چندان عملی زیر نشان می‌دهد که پورتفولیوی دارای همبستگی منفی چطور ارزش خود را از بین می‌برد.
3) نمودار ساده شده همبستگی منفی کامل (-1):
4) قضاوت نادرست زمان سرمایه‌گذاری
مدیریت یک سبد متنوع از نظر تئوری می‌تواند ساده به نظر برسد، اما زمان مورد نیاز برای این کار برای برخی سرمایه‌گذاران طاقت‌فرسا است. این موضوع اغلب منجر به سوء مدیریت پورتفولیو می‌شود.
در شرایط بحرانی بازار نزولی، بازارها به طور کلی تمایل به سقوط دارند. اساساً هیچ راه فراری از نزول وجود ندارد، حتی با داشتن یک سبد سهام «کاملاً متنوع». چنین موقعیت‌هایی می‌تواند استفاده از سایر طبقات دارایی را برای جلوگیری از ضررهای عمیق‌تر حیاتی کند.
نکات کلیدی در رسیدن به یک پورتفولیوی متنوع
در نتیجه، سرمایه‌گذاران باید قبل از انجام هر نوع سرمایه‌گذاری، اهداف مالی (مدت، ریسک و غیره) و محدودیت‌های بودجه خود را به طور کامل درک کنند. پس از درک این موضوع است که سرمایه‌گذاران می‌توانند به میزان تنوع در سبد سهام خود نگاه کنند. برای موفقیت در تنوع، نکات زیر باید در نظر گرفته شود:
- چقدر حاضرید ریسک کنید؟
- بیش از حد سهام نخرید
- همبستگی سهام را درک کنید
- ریسک هیچ‌گاه کاملاً از بین نمی‌رود
- سعی کنید از طریق انواع مختلف دارایی به تنوع‌بخشی بپردازید
سؤالات متداول
چند سهم یک سبد متنوع ایجاد می‌کند؟
هیچ پاسخ دقیقی برای این سؤال وجود ندارد زیرا مطالعات همچنان نتایج متناقضی را تحویل می‌دهند. نظر اکثر تحلیلگران و محققین به ۱۵ الی ۳۰ سهم اشاره دارد. علیرغم این گستره وسیع و عدم قطعیت، سرمایه‌گذارانی که به دنبال تنوع‌بخشیدن هستند کافی است تا به سادگی نکات ذکر شده در مقاله بالا را دنبال کنند.